Μπαφάνα - Μπαφάνα

Η τζαζ, όπως και το μπάσκετ, έχει σαφώς αμερικανική προέλευση, συγχρόνως όμως είναι απολύτως παγκοσμιοποιημένη. Η τζαζ μάλιστα, είναι και σαφώς δικαιότερη. Έτσι, σε ένα μουντιάλ της τζαζ, χώρες όπως η Πολωνία, η Ιαπωνία και η Νότια Αφρική, για να δώσουμε λίγα μόνο παραδείγματα, θα είχαν συνεχείς διακρίσεις.

Για να ξεκινήσουμε από την τελευταία, η Νότια Αφρική έχει τροφοδοτήσει την παγκόσμια μουσική με κορυφαίες μορφές, οι πιο γνωστές από τις οποίες (ο Hugh Masekela και η Miriam Makeba) πάνε πέρα από την τζαζ με τη στενή έννοια.

Η κυριολεκτικά μοναδική παραγωγή σπουδαίων μουσικών στη χώρα αυτή οφείλεται, ασφαλώς, και στο εύκολο πάντρεμα των τοπικών ρυθμών και μουσικών ιδιωμάτων με την τζαζ ρυθμολογία. 

Αυτό εξηγεί, πιθανότατα, πώς για παράδειγμα ένας μουσικός – θρύλος όπως ο Dudu Pukwana μπορούσε να κινείται με τόση άνεση σε αφρο-ροκ λεωφόρους με τους Assagai, σε afro-jazz ή και καθαρά παραδοσιακούς νότιο-αφρικάνικους τρόπους με τους Blue Notes και σε προσωπικούς τους δίσκους και σε πιο σύγχρονους / ελεύθερους jazz δρόμους με τα σχήματα του Chris McGregor και πολλά άλλα.

Οι ονοματολογίες είναι πάντα επίφοβες, ειδικά όταν πρόκειται για μια κυριολεκτικά αχανή έκταση, ωστόσο δεν μπορεί να μην αναφερθεί κανείς στον πατριάρχη Abdullah “Dollar Brand” Ibrahim, τη σύζυγό του Sathima Bea Benjamin, τον υπέροχο μπασίστα Johnny “Mbizo” Dyani με την αχανή δισκογραφία (όσοι ενδιαφέρονται αξίζει να ψάξουν το βιβλίο – αφιέρωμα του Lars Rasmussen), τον ντράμερ Louis Moholo, τον αδικοχαμένο τρομπετίστα Mongezi Feza, όλα τα τρομερά παιδιά της (πολύ συλλεκτικής, μεταξύ άλλων) Sun Records, τον Gideon Nxumalo και την αδυναμία μου, τον Ndikho Xaba.

Ο Ndikho ξεκίνησε την καριέρα του ως ηθοποιός και μέλος του Αφρικανικού Κογκρέσου και όπως πολλοί άλλοι αναγκάστηκε γρήγορα να αυτοεξοριστεί. Βρέθηκε στις Η.Π.Α. στα τέλη της δεκαετίας του ’60, αρχικά στο Τέξας και μετά στην Καλιφόρνια. Εκεί ηχογράφησε το 1969 το αριστούργημα του, το “Ndikho Xaba And The Natives” στην παγκοσμίως άγνωστη Trilyte Records, όπου συμμετέχει μεταξύ άλλων και ο Plunky των Oneness of Juju.

Όταν με τα πολλά κατάφερα να βρω και να αγοράσω τον δίσκο αυτό (και την υπόλοιπη δισκογραφία του στη συνέχεια), απορούσα γιατί δεν έχει επανεκδοθεί ακόμη. Είναι ένα αριστουργηματικό πάντρεμα spiritual jazz και αφρικανικών ρυθμών με πολλή ψυχή και πολύ πάθος. Με τα πολλά, ο δίσκος επανεκδόθηκε πριν από λίγες ημέρες στην Matsuli Records, μια εταιρεία που μας έχει ήδη προσφέρει μια σειρά εξαιρετικών δίσκων νοτιοαφρικάνικης τζαζ, οπότε θα πρότεινα να σπεύσετε....

BLML - Panopticon - για να τα δεις όλα

Δεν μπορώ να κρύψω πως αδημονούσα να ακούσω την καινούρια δουλειά των BLML, το Panopticon. Από περιέργεια κυρίως: μετά το αριστουργηματικό τελευταίο τους the Gift τι; Που θα μπορούσαν να το πάνε; Η απάντηση είναι: μα, στο Panopticon!

Ακούστε απλά το εναρκτήριο Hungry και αναρωτηθείτε; Υπάρχει κανείς - όχι στην Ελλάδα, η Ελλάδα δεν έχει καμία δουλειά εδώ, παγκοσμίως μιλάω - που να γράφει τέτοια τραγούδια στις μέρες μας; Η εισαγωγή με το γεμάτο παραμόρφωση μπάσο και τα spooky πλήκτρα είναι απλά ιδιοφυής, το κεντρικό θέμα μια λυτρωτική μελωδία επιπέδου υψηλής συμφωνικής μουσικής και για επίλογο πάρε ένα βαρύ riff αλά Sabbath: μετά από 5 λεπτά μουσικής δεν ξέρεις καν τι σε έχει χτυπήσει και απλά ξαναβάζεις το δίσκο απ'την αρχή για να καταλάβεις τι έγινε.

Το ίδιο υψηλό επίπεδο διατηρείται σε όλο το δίσκο. Η βάση είναι πάντα οι εμπνευσμένες μελωδίες του Καρανικόλα, γιατί η μουσική δεν νοείται χωρίς αυθεντικά μουσικά θέματα που τα ακούς μέσα σου, που τα ανασύρεις από μέσα σου. Και αυτές οι μελωδίες ντύνονται με τον πιο έξυπνο και απροσδόκητο τρόπο (ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην χρήση των εγχόρδων, σε κομμάτια όπως το ΤΜ Μantra ή το Kamikaze 30). Οι εκπλήξεις δεν σταματούν πουθενά. Με κορυφαία ίσως τη φανταστική - δεν βρίσκω άλλη λέξη - διασκευή του Magic Doors των Portishead: ο Καρανικόλας ακούγεται σαν τη Beth Gibbons γαζωμένη από οπλοπολυβόλα να ξερνάει τις τελευταίες τις λέξεις!

Είναι το Panopticon καλύτερο από το Gift όπως ήδη ισχυρίζονται κάποιοι; Νομίζω πως θα αδικούσαμε το Gift αν συμφωνούσαμε. Είναι σίγουρα ο δίσκος που ολοκληρώνει το Gift, το συγκρότημα ακούγεται πιο δεμένο, η παραγωγή είναι πιο προσεγμένη, οι συνθέσεις πιο σφιχτές, πιο ακέραιες. Είναι - ακόμη πιο σίγουρα - ένας δίσκος που σπάνια, όλο και πιο σπάνια, θα ακούσουμε στις μέρες μας. Ένα αυθεντικό έργο τέχνης της rock μουσικής. Ακούστε, απολαύστε, ταξιδέψτε. Μέχρι τη μακρινή Αμερική, μέχρι την Αριζόνα.